Αντιμετώπιση Στενωμάτων του Ουρητήρα
Γενικά για τα στενώματα του ουρητήρα
Το ανώτερο ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από τα νεφρά (δύο όργανα που φιλτράρουν το αίμα και παράγουν τα ούρα) και τους ουρητήρες (δύο στενούς σωλήνες, 25 έως 30 εκατοστά σε μήκος, που μεταφέρουν τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη). Εάν η ροή των ούρων από τα νεφρά προς την ουροδόχο κύστη αποφράσσεται, τότε συλλέγονται τα ούρα στα νεφρά, τα οποία διογκώνονται και πρήζονται (υδρονέφρωση), γεγονός που οδηγεί σε διαταραχή της λειτουργίας των νεφρών και, αν δεν αντιμετωπιστεί, σε μόνιμη νεφρική βλάβη.
Ο πιο συνηθισμένος τύπος απόφραξης εμφανίζεται στη πυελοουρητηρική συμβολή, εκεί που νεφρική πύελος συναντά τον ουρητήρα – μια κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά με την ρομποτική πυελοπλαστική (για λεπτομέρειες δείτε εδώ).
Αλλά και άλλοι τύποι απόφραξης στην ροή των ούρων, γνωστοί ως στενώσεις του ουρητήρα, μπορεί επίσης να συμβούν. Αυτές οι στενώσεις μπορεί να προκληθούν από: 1. συγγενείς (εκ γενετής) ανωμαλίες, παρόντες με την γέννηση (για παράδειγμα, εάν ο ουρητήρας συμπιέζεται ή συστρέφεται από ένα αιμοφόρο αγγείο), 2. ουλώδη ιστό, που μπορεί να προκύψει ως επιπλοκή από προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις (όπως ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση για για αφαίρεση λίθων από τα νεφρά ) ή μετά από θεραπεία με ακτινοβολία για καρκίνο ή μετά από φλεγμονή ή από άλλα αίτια.
Τι είναι η ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα;
Αποκατάσταση της φυσιολογικής ροής των ούρων με την μέθοδο της λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενης ρομποτικής χειρουργικής σε ασθενείς με στενώματα του ουρητήρα, που πρέπει να αντιμετωπισθούν χειρουργικά.
Με ποιους τρόπους και τεχνικές αποκαθίστανται τα στενώματα του ουρητήρα;
Ανάλογα την θέση της στένωσης χρησιμοποιούνται διαφορετικές επανορθωτικές τεχνικές για την θεραπεία αυτών των στενώματα έτσι ώστε να αποκατασταθεί και η φυσιολογική ροή των ούρων. Όλες αυτές οι λεπτεπίλεπτες τεχνικές περιλαμβάνουν την παρασκευή και διατομή του ουρητήρα – ενός σωλήνα, μισού μόνο περίπου εκατοστού σε διάμετρο – και στη συνέχεια την συρραφή του έτσι ώστε να κλείσει και πάλι.
Η ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική επέμβαση με την τρισδιάστατη, υψηλής ευκρίνειας εικόνα του χειρουργικού πεδίου προσφέρει τη δυνατότητα για λεπτεπίλεπτες και ακριβείς κινήσεις στους Χειρουργούς καθιστώντας την ιδανική για αυτές τις επεμβάσεις.
Όλες οι ρομποτικές χειρουργικές προσεγγίσεις για τη θεραπεία των στενώσεων του ουρητήρα συνεπάγονται την διάνοιξη τεσσάρων μικροσκοπικών οπών, μικρότερων του ενός εκατοστού, στην κοιλιακή χώρα, όπου τοποθετούνται ειδικοί σωλήνες, τα λεγόμενα τροκάρ ή πόρτ, για την γρήγορη εισαγωγή και εξαγωγή των ρομποτικών και λαπαροσκοπικών εργαλείων στο εσωτερικό της κοιλιάς. Στο κεντρικό συνήθως τροκάρ εισάγεται η κάμερα του da Vinci Si.
Η συγκεκριμένη όμως ρομποτική επέμβαση εξαρτάται πρωτίστως από την τοποθεσία της στένωσης.
Ρομποτική Ουρήτηρο-Ουρήτηροστομία (Ureteroureterostomy)
Αυτή η επέμβαση γίνεται όταν η απόφραξη εντοπίζεται στο ανώτερο (κορυφή) ή μεσαίο τμήμα του ουρητήρα. Περιλαμβάνει την εκτομή (αφαίρεση) του στενωμένου τμήματος και την συρραφή των υγιών τμημάτων του ουρητήρα μεταξύ τους.
Ρομποτική επανεμφύτευση του ουρητήρα, χωρίς κινητοποίηση της ουροδόχου κύστης
Αυτή η επανορθωτική ρομποτική επέμβαση, η οποία απαιτεί εξαιρετικά λεπτεπίλεπτη ανατομική παρασκευή και συρραφή, γίνεται όταν υπάρχει απόφραξη στο περιφερικό (κάτω) μέρος του ουρητήρα, εκεί όπου ο ουρητήρας συναντά την ουροδόχο κύστη. Ο χειρουργός κόβει τον ουρητήρα ακριβώς πάνω από το σημείο της απόφραξης και στη συνέχεια επανεμφυτεύει το υγιές, μη-στενωμένο τμήμα του ουρητήρα στην ουροδόχο κύστη, δημιουργώντας ένα νέο άνοιγμα στην κύστη και ράβοντας το άκρο του ουρητήρα σ’ αυτό το άνοιγμα.
Ρομποτική επανεμφύτευση του ουρητήρα με την μέθοδο της πρόσδεσης στον ψοΐτη μυ (Psoas Hitch)
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου το άκρο του ουρητήρα είναι πολύ μακριά από την ουροδόχο κύστη (5 με 6 εκατοστά) για να ραφτεί σε αυτήν με μια κανονική επέμβαση επανεμφύτευσης, θα πρέπει η επανεμφύτευση αυτή να συνδυασθεί με την μέθοδο της πρόσδεσης της ουροδόχου κύστης στον ψοΐτη μυ. Στην παραλλαγή αυτή, η κύστη παρασκευάζεται και απελευθερώνεται, αποκόβεται μερικώς από τα στηρίγματά της, και στη συνέχεια ράβεται, προσδένεται («hitched») στον τένοντα του ψοΐτη μυ, φέρνοντάς μ’ αυτόν τον τρόπο την ουροδόχο κύστη σε μια θέση πιο κοντά στο ουρητήρα, έτσι ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα που προκύπτει από την αφαίρεση του στενωμένου τμήματος του ουρητήρα. Αυτό εξαλείφει κάθε τάση στη θέση συρραφής μεταξύ του ουρητήρα και της ουροδόχου κύστης, διασφαλίζοντας ότι η επανεμφύτευση θα επουλωθεί σωστά.
Ρομποτική επανεμφύτευση του ουρητήρα με την μέθοδο Boari Flap (πτερύγιο κατά Boari)
Η μέθοδος Boari Flap είναι μια άλλη τεχνική που χρησιμοποιείται για επανεμφύτευση του ουρητήρα όταν η στένωση βρίσκεται σε μια περιοχή του ουρητήρα πολύ ψηλότερα από την ουροδόχο κύστη, σε σημείο που η μέθοδος της πρόσδεσης της ουροδόχου κύστης στον ψοΐτη μυ δεν είναι επαρκής για να μειώσει την τάση στην περιοχή της επανεμφύτευσης. Στη επέμβαση αυτή, η οποία μπορεί να συνδυάζεται με την τεχνική της πρόσδεσης στον ψοΐτη μυ, ο Χειρουργός κόβει με τέτοιο τρόπο την ουροδόχο κύστη έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο, πτερύγιο ιστού της ουροδόχου κύστης, που μοιάζει με γλωσσίδα, το οποίο στη συνέχεια τεντώνεται πιο κοντά στο ουρητήρα και ράβεται μαζί του για να κλείσει.
Ρομποτική Ουρητηροκαλυκοστομία (Ureterocalicostomy)
Αυτή η πολύπλοκη και σπάνια εκτελούμενη χειρουργική επέμβαση γίνεται όταν η πυελο-ουρητηρική συμβολή έχει τόσες πολλές συμφύσεις ώστε είναι αδύνατον να εκτελεστεί μια πυελοπλαστική. Στην πρώτη φάση της επέμβασης ουρητηροκαλυκοστομίας, το κάτω μέρος του νεφρού ακρωτηριάζεται έτσι ώστε να μπορεί να προσδιοριστεί στον κατώτερο πόλο ο κάλυκας του νεφρού (το εσωτερικό μέρος του νεφρού, εκεί όπου δημιουργούνται τα ούρα). Στη συνέχεια, το νεοδημιουργηθέντα άνοιγμα στον κάτω πόλο του νεφρού, όπου συλλέγονται τα ούρα, συρράπτεται και συνδέεται με τον ουρητήρα. Η επέμβαση απαιτεί να έχει στη διάθεσή του ο Χειρουργός όλες εκείνες τις τελευταίες τεχνικές – συμπεριλαμβανομένου του διεγχειρητικού Doppler και υπερηχοτομογράφου, τα οποία εφαρμόζονται απευθείας στο νεφρό – για να εντοπιστεί με ακρίβεια το κατάλληλο σημείο για την επανασύνδεση του ουρητήρα.
Γενικά για την da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα
Η da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα γίνεται σήμερα ολοένα και πιο δημοφιλής τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Χάρις στην αλματώδη ανάπτυξη της χειρουργικής τεχνολογίας είναι δυνατή η ευρεία εφαρμογή και προσφορά της ελάχιστα επεμβατικής προοπτικής για την αποκατάσταση και των στενωμάτων του ουρητήρα – την da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα.
Είναι πια πραγματικότητα μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις να εκτελούνται μέσω μικρών οπών. Η διαφορά ανάμεσα στη ανοιχτή και ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα. Ανώδυνη και ελάχιστα τραυματική προσέγγιση!
Είναι πια πραγματικότητα μεγάλες και πολύπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις να εκτελούνται μέσω μικρών οπών (μικροσκοπικών τομών). Έτσι εξασφαλίζονται τα πλεονεκτήματα της οριστικής και πλήρους θεραπείας με την δυνατότητα για:
- σημαντικά λιγότερο πόνο
- συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο
- γρηγορότερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες, καθώς και
- το σπουδαιότερο την δυνατότητα για καλύτερα κλινικά αποτελέσματα
Στην αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα η χειρουργική εργασία στην κλίμακα του χιλιοστού κάνει την διαφορά. Πρόκειται για μικροχειρουργική. Η πλήρη αποκατάσταση και θεραπεία των στενωμάτων του ουρητήρα απαιτεί ιδιαίτερη ακρίβεια και “μαστοριά” στους χειρισμούς των ρομποτικών εργαλείων.
Η ακρίβεια των χειρισμών, η δυνατότητα να υπάρχουν μέσα στην κλειστή κοιλιά του ασθενούς δύο μικροσκοπικά χεράκια που εκτελούν με την ίδια και μεγαλύτερη ευλυγισία και ελευθερία τις κινήσεις του ανθρώπινου καρπού, η μεγεθυμένη κατά 10-15 φορές όραση, η τρισδιάστατη εικόνα και ο έλεγχος που παρέχει το ρομποτικό σύστημα da Vinci Si HD συμβάλει στην αποτελεσματική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα εξαφανίζοντας σημαντικά τα ενοχλητικά συμπτώματα και την απειλητική για την νεφρική λειτουργία υδρονέφρωση που προκαλούσε η στένωση του ουρητήρα.
Οι ασθενείς με στένωμα στο ουρητήρα, που υποβάλλονται σε επανεμφύτευση του ουρητήρα, ανησυχούν επίσης για την διαφύλαξη της λειτουργικότητας του αποφραγμένου, υδρονεφρωτικού νεφρού μετά την επέμβαση. Η διαφύλαξη της λειτουργικότητας του νεφρού εξαρτάται κυρίως από την προϋπάρχουσα λειτουργία του καθώς και το αποτέλεσμα της επέμβασης, που σκοπό έχει την πλήρη άρση της απόφραξης και την απρόσκοπτη ροή των ούρων. Το σύστημα da Vinci αναπαράγει τις καλύτερες τεχνικές της ανοιχτής χειρουργικής και τις ενσωματώνει σε μία ελάχιστα τραυματική, ρομποτικά υποβοηθούμενη προσέγγιση. Η ακρίβεια και η δεξιότητα του χειρουργικού συστήματος da Vinci με την ποικιλία των ρομποτικών εργαλείων επιτρέπει την αντιμετώπιση της καλοήθους στένωσης του ουρητήρα με μία ελάχιστα τραυματική προσέγγιση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα ρομποτικά εργαλεία δίνουν την δυνατότητα στον Χειρουργό να έχει μέσα στην κλειστή κοιλιά δύο μικροσκοπικά χεράκια που λειτουργούν το ίδιο γρήγορα και με ακρίβεια όπως τα ανθρώπινα χέρια. Όλες οι μέχρι τώρα μεγάλες μελέτες δείχνουν ότι η da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα παρουσιάζει τα ίδια ποσοστά διατήρησης της νεφρικής λειτουργίας. Διάφορες επίσης μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς που είχαν προεγχειρητικά φυσιολογική νεφρική λειτουργία παρουσιάζουν πλήρη διατήρηση της νεφρικής τους λειτουργίας (προσδιοριζόμενη με σπινθηρογράφημα νεφρών) μετά από την da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα.
Σχετικά με την πλήρη αντιμετώπιση και εξάλειψη των στενωμάτων του ουρητήρα, η da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα εμφανίζει παρόμοια αποτελέσματα σε σύγκριση με την ανοιχτή χειρουργική θεραπεία. Είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι η επέμβαση με το da Vinci δεν εκτελείται από το ρομπότ αλλά ο χειρουργός έχει πάντα τον απόλυτο έλεγχο κάθε χειρουργικού βήματος με την βοήθεια της ρομποτικής χειρουργικής πλατφόρμας.
Πως εκτελείται η da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα;
Η ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα εκτελείται υπό γενική αναισθησία. Αν και ο χειρουργικός χρόνος διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, ο μέσος όρος χειρουργικού χρόνου κυμαίνεται από 1,5 έως 2 ώρες. Κατά την ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα, 3 με 4 μικρές οπές μικρότερες του ενός εκατοστού πραγματοποιούνται στην κάνω κοιλιά μέσα από τις οποίες περνούν ειδικοί σωληνίσκοι (τα λεγόμενα τροκάρ), οι οποίες επιτρέπουν την ταχεία είσοδο και έξοδο των λαπαροσκοπικών και ρομποτικών εργαλείων στο εσωτερικό της κοιλιάς του ασθενή. Η κοιλιά γεμίζει με το αδρανές αέριο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) δημιουργώντας έτσι ένα μεγαλύτερο χώρο εργασίας στον Χειρουργό για να ολοκληρώσει την επέμβαση. Το αέριο αυτό εκκενώνεται από την κοιλιά στο τέλος του χειρουργείου. Ο Χειρουργός χειρίζεται 3 πολύ-αρθρωτά όργανα για να φέρει σε πέρας με ακρίβεια, λεπτότητα και σταθερότατο δύσκολο έργο του διαχωρισμού των ιστών, της αιμόστασης, της κοπής και συρραφής με την ίδια και ανώτερη δεξιότητα από εκείνη του ανθρώπινου καρπού. Πολύ-αρθρωτά ρομποτικά εργαλεία επιτρέπουν στον Ουρολόγο να χειρουργεί μέσα στο σώμα του ασθενή χωρίς να έχει ανοίξει την κοιλιά με την ίδια ικανότητα σαν να έχει δύο μικροσκοπικά ανθρώπινα χέρια. Επιπλέον ο Χειρουργός ελέγχει μία στερεοσκοπική οπτική (λαπαροσκόπιο) που συνδέεται μία υψηλής ευκρίνειας κάμερα η οποία εξασφαλίζει μία τρισδιάστατη (3-D), υψηλής ευκρίνειας (High Definition, HD) όραση της εσωτερικής ανατομίας του ασθενή μεγεθυμένη κατά 10 έως 15 φορές. Ένας έμπειρος Χειρουργός λειτουργεί σαν βοηθός και στέκεται δίπλα στο χειρουργικό τραπέζι βοηθώντας τον ρομποτικό Χειρουργό κρατώντας ανοιχτό το χειρουργικό πεδίο, αναρροφώντας και καθαρίζοντας, χρησιμοποιώντας όργανα που εισέρχονται μέσα από τα δύο βοηθητικά τροκάρ. Το ρομποτικό σύστημα da Vinci προσαρμόζεται στα τροκάρ πριν την έναρξη της επέμβασης. Με τον ρομποτικό Χειρουργό να κάθεται μόλις ελάχιστα μέτρα δίπλα από το χειρουργικό τραπέζι στην χειρουργική κονσόλα, τα ρομποτικά όργανα ελέγχονται από τον Χειρουργό σε πραγματικό χρόνο με υψηλή ακρίβεια κλιμακωτής κίνησης.
Πολυ-αρθρωτά ρομποτικά εργαλεία επιτρέπουν στον Ουρολόγο μέσα στο σώμα του ασθενή με την ίδια ικανότητα σαν να έχει δύο μικροσκοπικά ανθρώπινα χέρια.
Το στενωμένο τμήμα του ουρητήρα μαζί με υγιές τμήμα του πάνω και κάτω από αυτήν παρασκευάζεται και απελευθερώνεται από τους γύρω ιστούς και όργανα. Ο σκοπός είναι ν’ αφαιρεθεί πλήρως το στενωμένο τμήμα του ουρητήρα χωρίς να μείνει τίποτα υπόλοιπο και χωρίς να τραυματισθούν τα γειτονικά όργανα, όπως πχ τα μεγάλα αγγεία της κάτω κοιλιάς. Οι ιστοί που αφαιρέθηκαν τοποθετούνται σε πλαστικό σάκο, ο οποίος αφαιρείται ανέπαφος στο τέλος της επέμβασης διαμέσου μίας από τις προϋπάρχουσες οπές, αφού διευρυνθεί τόσο ώστε να χωράει να εξέλθει. Ο στενωμένος ουρητήρας αποστέλλεται για βιοψία (παθολογοανατομική εξέταση).
Σχηματική εικόνα της διάταξης της χειρουργικής αίθουσας για την ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα
Μία λεπτή παροχέτευση τοποθετείται στην περιοχή της επέμβασης για να εκκενώνει τα υγρά της επέμβασης και εξέρχεται διαμέσου μίας από τις οπές των τροκάρ. Οι οπές των τροκάρ συρράπτονται χρησιμοποιώντας τεχνικές πλαστικής χειρουργικής για ελαχιστοποίηση των ουλών. Τα σημάδια της επέμβασης απορροφώνται ταχύτατα και ένα μήνα μετά φαίνονται μόνο ελάχιστα.
Σχηματικές διαφάνειες da Vinci αποκατάστασης των στενωμάτων του ουρητήρα
Η παρακάτω παρουσίαση διαφανειών είναι μία σειρά σχηματικών εικόνων που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των χειρουργικών βημάτων της ρομποτικής αποκατάστασης των στενωμάτων του ουρητήρα.
Βίντεο da Vinci αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα
Το παρακάτω είναι μία σειρά βίντεο για να βοηθήσουν τον ασθενή με μία σύντομη ματιά να κατανοήσει τα χειρουργικά βήματα της da Vinci αποκατάστασης των στενωμάτων του ουρητήρα. (Προειδοποίηση: Το βίντεο περιλαμβάνει ζωντανά στιγμιότυπα μίας πραγματικής ρομποτικής επέμβασης που ορισμένοι θεατές μπορεί να δυσκολευτούν να παρακολουθήσουν).
Πιθανοί κίνδυνοι και επιπλοκές
Όπως με κάθε μεγάλο χειρουργείο, οι επιπλοκές, αν και πολύ σπάνιες, μπορεί να συμβούν και με την ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα. Η πιθανότητα των επιπλοκών εξαρτάται κυρίως από την εμπειρία του χειρουργού και την προηγούμενη κατάσταση του ασθενούς. Οι πιθανοί κίνδυνοι και επιπλοκές περιλαμβάνουν:
- Αιμορραγία: Η απώλεια αίματος κατά την διάρκεια της ρομποτικής επέμβασης είναι λιγότερη από 100ml και η ανάγκη για μετάγγιση αίματος μικρότερη από 1-2% των περιπτώσεων.
Λοιμώξεις: Με την χρήση των ενδοφλέβιων αντιβιοτικών ο κίνδυνος λοιμώξεων είναι εξαιρετικά σπάνιος. Σε περίπτωση που εμφανισθούν συμπτώματα λοίμωξης (πυρετός, εκροή υγρού από τις οπές του δέρματος, ερυθρότητα των τομών, συχνουρία, πόνος, δυσουρία κτλ) θα πρέπει να ενημερώσετε αμέσως τον γιατρό σας.
Μετεγχειρητική κήλη: Λόγω των μικροσκοπικών λαπαροσκοπικών οπών σπάνια αναπτύσσονται κήλες σ’ αυτές τις θέσεις. Επιπλέον, η μεγαλύτερη τομή, μέσα από την οποία αφαιρέθηκε σε πλαστικό σάκο το στενωμένο τμήμα του ουρητήρα, συρράπτεται προσεκτικά για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μετεγχειρητικών κηλών.
Τραυματισμός γειτονικών οργάνων: Επειδή η ρομποτική αποκατάσταση των στενωμάτων του ουρητήρα εκτελείται υπό συνεχή οπτική παρακολούθηση και μάλιστα μεγεθυμένη 10-15 φορές και τρισδιάστατη και τα ρομποτικά εργαλεία κινούνται μ’ εξαιρετική ακρίβεια χιλιοστού ο κίνδυνος ανεπιθύμητου τραυματισμού ενός γειτονικού οργάνου είναι πολύ περιορισμένος. Το παχύ και το λεπτό έντερο, ο σπλήνας, το συκώτι, η χοληδόχος κύστη, το πάγκρεας, το δωδεκαδάκτυλο, ο νεφρός, οι μύες, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα είναι σε άμεση γειτονία (ανάλογα με την εντόπιση της στένωσης) και ορισμένες φορές σε επαφή με τον ουρητήρα και μπορεί να τραυματισθούν με την ίδια ίσως και μικρότερη συχνότητα απ’ ότι στην ανοιχτή επέμβαση, που θεωρείται πιο τραυματική. Προσωρινή νευρική ή μυϊκή βλάβη στα άκρα μπορεί να συμβεί σπάνια και είναι συνήθως αποτέλεσμα της τοποθέτησης του ασθενούς στο χειρουργικό τραπέζι. Σ’ εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις μία επέκταση της επέμβασης ή ακόμα και νέα επέμβαση μπορεί να καταστεί αναγκαία για την αντιμετώπιση του τραυματισμού ενός γειτονικού οργάνου.
Μετατροπή σε συμβατικό ανοιχτό χειρουργείο: Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις όταν παρουσιασθούν επιπλοκές ή δυσκολία στην συνέχεια της ρομποτικής επέμβασης η μετατροπή σε συμβατική λαπαροσκοπική ή ακόμα και σε ανοιχτή επέμβαση είναι αναγκαία. Αυτό συμβαίνει σε ποσοστό μικρότερο από 1-2%. Ενδεικτικά στις τελευταίες 1.000 ρομποτικές επεμβάσεις διαφόρων μορφών και βαθμών δυσκολίας (προστατεκτομές, νεφρεκτομές, πυελοπλαστικές, κυστεκτομές κτλ) που πραγματοποίησα προσωπικά δεν υπήρξε καμία τέτοια ανάγκη.